فرش ماشینی چیست؟ همه اطلاعاتی که باید بدانید!

فرش ماشینی چیست؟ فرش به عنوان یکی از مبانی اصلی فرهنگی-تاریخی ایران یکی از پوشش‌های زیبا، شیک و با قدمت ایرانی است که از زمان هخامنشیان در ایران پا گرفت؛ کم کم با ورود تجار مختلف به ایران بافت این صنعت دست ایرانی به همراه فرش‌های دستباف آماده به سایر کشورها منتقل شد. فرش دستباف فرشی شیک، با اصالت و گران قیمت است که تهیه آن با شرایط بد اقتصادی ممکن است کمی دشوار شده باشد.
اما، با گسترش صنعت نساجی و ورود انواع نخ مصنوعی با به بازار و پیشرفت دستگاه‌های بافت فرش، فرش ماشینی توانست در خانه همه افراد جامعه حضور پیدا کند. می‌توان گفت، با وجود تنوع در بافت فرش‌هایی با تعداد شانه و تراکم مختلف، هر فرد متناسب با توان مالی خود می‌تواند فرش ماشینی بخرد و بخش‌های مختلف خانه خود را با فرش لوزان تزیین کند. چرا که فرش یکی از المان‌های مهم در دکوراسیون داخلی خانه است که می‌تواند متناسب با سبک خانه تمام تمرکز و حواس را به خود جذب کند.

فرش ماشینی به چه فرشی گفته می‌شود؟

درباره فرش ماشینی می‌توان گفت که فرش در ابتدا به شکل دستی و با استفاده از الیاف طبیعی بافته می‌شد. الیاف طبیعی استفاده شده در فرش‌ها نیز معمولا از پشم بز و پشم گوسفندان تهیه و با استفاده از رنگ‌های طبیعی رنگرزی می‌شد که این شرایط با کمی پیشرفت در صنعت رنگرزی تا به امروز ادامه یافته است.
 اما، نقص فرش طبیعی در قیمت آن بود که باعث می‌شد در گذشته تنها اشراف بتوانند از آن استفاده کنند و مابقی افراد جامعه از زیلو، جاجیم یا گلیم استفاده کنند که با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی در صنعت فرش بافی و ریسندگی، فرش‌ها با تنوع بیشتر، سرعت بافت بالاتر و بهای ارزان‌تر به جامعه معرفی شدند. به این طریق همه اقشار جامعه توانایی خرید فرش را پیدا کردند. به این طریق فرش ماشینی شکل گرفت و امروزه شرکت‌های معتبر و بزرگی فرش‌های ماشینی با تعداد شانه و تراکم مختلف تولید می‌کنند.  

منظور از شانه و تراکم در فرش ماشینی چیست؟

هر فرش ماشینی با دو شاخصه مهم و حیاتی که زیربنای تفاوت در فرش‌ها است، شناخته می‌شود. این دو شاخصه شامل شانه و تراکم فرش است که هر کدام به ویژگی‌های خاصی از فرش اشاره دارند.

شانه فرش چیست؟

یکی از ویژگی‌هایی که به کمک آن می‌توان فرش ماشینی را شناخت و از خواص آن مطلع شد، تعداد شانه فرش است. اگر فرش را به شکل یک  شکل هندسی مربع یا مستطیل در نظر بگیرید، شامل یک بخش طولی و یک بخش عرضی است؛ شانه فرش به تعداد گره‌های بافته شده در یک متر از بخش عرضی فرش اشاره می‌کند که می‌تواند نماینده زیبایی یک فرش باشد.
 به‌طوری‌که، هرچه تعداد شانه فرش بیشتر باشد، بافت ظریف‌تری دارد و می‌تواند طرح و نقشه خود را با وضوح بیشتری نشان دهد. به‌طور مثال، فرش 1500 شانه یکی از لوکس‌ترین انواع فرش ماشینی با بیشترین تعداد شانه بافته شده است که تاکنون به بازار معرفی شده است.

تراکم فرش چیست؟

میزان تراکم فرش به عنوان شاخصه مهم دیگر در شناسایی فرش ماشینی است که به تعداد گره بافته شده در یک متر از بخش طولی فرش گفته می‌شود. نراکم فرش نشان دهنده کیفیت بافت فرش است. فرش‌هایی که تعداد شانه پایین‌تری دارند، میزان تراکم کمتری نیز خواهند داشت و هرچه تعداد شانه فرش افزاش پیدا کند، تراکم آن نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌طور مثال، فرش 1500 شانه بیشترین تراکم را دارد که برابر با 4500 گره است. درحالی‌که فرش 700 شانه که تعداد شانه کمتری دارد، تراکمی به میزان 2550 گره دارد. 

مدل‌های مختلف طرح و رنگ فرش ماشینی چیست؟

فرش به عنوان هنری اصیل، با طرح و نقشه‌های خاصی بافته می‌شود که هر کدام متعلق به دوره‌ای از تاریخ یا شهر و منطقه‌ای خاص در ایران هستند. در این میان برخی از نقشه‌ها نیز با الهام از طرح و نقشه کشورهای همسایه همچون افغانستان، ترکمنستان و مانند آن بافته می‌شوند. این طرح‌ها شامل موارد زیر هستند.

1. طرح آثار باستانی و ابنیه اسلامی
2. طرح شاه عباسی
3. طرح بته جقه ای
4. طرح اقتباسی
5. طرح های اسلیمی
6. طرح های افشان
7. طرح واگیره ای یا بندی
8. طرح درختی
9. طرح ترکمن
10. طرح شکارگاه
11. طرح گل فرنگ
12. طرح قابی یا خشتی
13. طرح گلدانی
14. طرح ماهی درهم
15. طرح محرابی
16. طرح محرمات
17. طرح هندسی
18. طرح ایلی و عشایری
19. طرح تلفیقی

جنس نخ فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی، همانطور که پیش‌تر اشاره شد، فرشی بافته شده از الیاف مصنوعی است که این الیاف توسط انسان و معمولا از پلیمر یا سایر مشتقات نفتی تهیه می‌شود. البته، برخی از الیاف موجود گیاهی است و این نکته‌ای است که باید مد نظر قرار داد و تمامی الیاف موجود در بازار را به عنوان نخی تهیه شده از مواد نفتی دسته‌بندی نکرد. انواع نخ فرش ماشینی شامل نخ پشمی، پروپیلن، پلی استر، اکریلیک، نایلون، بی سی اف و الیاف ابریشمی است که به دو صورت مصنوعی و طبیعی موجود هستند.

فرش پشمی

پشم به عنوان یکی از اولین الیاف در بافت فرش دستباف و ماشینی استفاده می‌شود و در واقع الیافی طبیعی است. الیاف پشمی مزایای زیادی دارند که یکی از آن‌ها عایق گرما و سرما بودن است. به این شکل که توانایی حفظ دمای محیط را دارند و سرمای کف اتاق را از خود عبور نمی‌دهند. به همین جهت، افرادی که در شهرهای کوهستانی و سرد زندگی می‌کنند، بهتر است از فرش‌های پشمی برای پوشش کف خانه خود استفاده کنند تا فضای خانه گرم باقی بماند و هنگام نشستن یا راه رفتن روی فرش حس خوب و دلپذیری دریافت کنند.
مزیت دیگر فرش پشمی این است که دربرابر نفوذ گردوغبار مقاوم است، لکه به راحتی روی آن ایجاد نمی‌شود و در صورت کثیف شدن، به راحتی تمیز می‌شود. اما، نکته مورد توجه در رابطه با فرش ماشینی پشمی این است که در برابر رطوبت که عامل مخرب الیاف فرش است مقاوم نیست و افرادی که در شهرهای مرطوب زندگی می‌کنند، نباید از آن استفاده کنند. این فرش در مجاورت رطوبت ممکن است کپک بزند. فرش‌های پشمی گاهی از ترکیب الیاف نایلون یا پروپیلن تهیه می‌شوند و صد در صد به شکل خالص شامل پشم طبیعی نیستند. 

فرش پلی پروپیلن

یکی دیگر از الیاف پراستفاده در بافت انواع فرش، الیاف پلی پروپیلن است که در برابر رطوبت مقاوم است و برعکس فرش‌های پشمی که نمی‌توانید از آن در فضای مرطوب استفاده کنید، قابل استفاده در محیطی با زطوبت بالا است. فرش پروپیلن یکی از فرش‌هایی ایت که به دلیل قابلیت بالای نخ آن، تنوع رنگی بسیار بالایی دارد و در عین حال قیمت آن نیز پایین است. فرش بافته شده از الیاف پروپیلن فرشی مناسب برای پهن کردن در فضای آشپزخانه است؛ چرا که فضای آشپزخانه میزان رطوبت بالایی دارد و باید از الیاف مقاوم به رطوبت تهیه شده باشد. از دیگر ویژگی‌های فرش پروپیلن این است که دوستدار طبیعت بوده و در برابر نور خورشید مقاوم است.

فرش پلی استر

فرش پلی استر فرشی با ظاهر درخشنده است و به ابریشم مصنوعی نیز معروف است. این فرش در برابر حرارت مقاوم بوده و آتش نمی‌گیرد که ویژگی خوبی برای فرش‌های پلی استر است. نخ خاب فرش پلی استر کوتاه است و پرز کمی دارد. به همین جهت، فرشی ضد حساسیت است و می‌توانید از آن برای پوشش کف اتاق کودکان استفاده کنید. این فرش عایق گرمایی خوبی نیست و نمی‌توانید از آن برای پوشش کف خانه‌هایی که طبقه زیرین آن خالی از سکنه است استفاده کنید. به علاوه، افرادی که علاقه دارند روی زمین بنشینند نیز بهتر است از فرش پلی استر استفاده نکنند.  

فرش اکریلیک

فرش بافته شده از نخ اکریلیک به شدت شبیه به فرش‌های بافته شده از پشم طبیعی است. به همین جهت، فرش اکریلیک شبیه به فرش‌های دستباف است و زیبایی ظاهری زیادی در فرش ایجاد می‌کند. از ویژگی‌های فرش اکریلیک می‌توان به دوام بالا و پرزدهی کم آن اشاره کرد. در مقابل، این فرش، به هیچ عنوان مقاومت بالایی در برابر سرما و گرما ندارد و اگر جسم داغی را روی این فرش قرار دهید، بافت آن می‌سوزد. فرش500 شانه تا 1500 شانه با نخ اکریلیک بافته می‌شود. نوع ویژه این نخ، نخ اکریلیک هیت ست شده است که به دلیل روش تولید آن، کیفیت بالایی دارد و برای اتاق کودکان می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

فرش نایلون

نایلون یکی از الیاف مصنوعی است که در بیش از دو سوم از فرش‌های ماشینی استفاده می‌شود. ویژگی مثبت فرش‌های نایلونی این است که گرد و خاک در آن نفوذ نمی‌کند، در برابر رطوبت اجازه نمی‌دهد فرش کپک بزند و اگر در معرض نور خورشید قرار گرفت، دچار رنگ پریدگی نمی‌شود. نکته قابل توجه در الیاف نایلونی این است که فرش بافته شده از این نخ، در برابر فشار اجسام سنگین مقاوم است و شکل نمی‌گیرد. به همین جهت، از این الیاف در بافت دو سوم از انواع فرش‌ها استفاده می‌شود تا تاب آوری آن‌ها را افزایش دهد. نخ نایلونی یکی از گرانقیمت‌ترین انواع الیاف مصنوعی است.

فرش بی سی اف (BCF)

الیاف بی سی اف یکی از الیافی است که معمولا در بافت فرش‌هایی با تعداد شانه کمتر استفاده می‌شود؛ چرا که این فرش‌ها قابلیت تولید فرشی با تعداد شانه بالاتر را ندارند. معمولا فرش‌های فانتزی را با الیاف بی سی اف می‌بافند. فرش بی سی اف قیمت اقتصادی دارد و به راحتی قابل شستشو است.

فرش ابریشمی

فرش ابریشمی هم با کمک ابریشم مصنوعی و هم ابریشم طبیعی ممکن است بافته شود که به دلیل قیمت بالای ابریشم طبیعی، معمولا از الیاف ابریشم مصنوعی رد بافت این فرش‌ها استفاده می‌شود. این فرش یکی از گرانقیمت‌ترین انواع فرش است که فرش تهیه شده از الیاف ابریشم مصنوعی بافتی ریز دارند و بیشتر می‌درخشند. به همین جهت، باشکوه‌تر از فرش ماشینی با ابریشم طبیعی هستند. ابریشم مصنوعی در واقع ویسکوز است که به دلیل ترکیباتی که دارد ضد حساسیت است. این فرش به سه شکل تمام ابریشم، کف ابریشم و گل ابریشم در بازار موجود است.

طول عمر فرش ماشینی چقدر است؟

با توجه به جایگاهی که فرش به کار برده می‌شود، ممکن است کاربری آن نیز دستخوش تغییراتی شود. به‌طور مثال، فرشی که در محلی پر رفت و آمد پهن می‌شود، نسبت به فرش پذیرایی پاخور بیشتری دارد. بنابراین، احتمال پوسیدگی یا از بین رفتن این فرش بیشتر است. اما، در کنار این موضوع باید گفت که در واقع عمر فرش ماشینی به میزان تراکم فرش و الیاف استفاده شده در آن وابسته است.
هرچه میزان تراکم فرش بیشتر باشد، امکان نفوذ گرد و غبار کمتر است و فرش دیرتر از بین می‌رود. به علاوه، جنس فرش ماشینی نیز بر طول عمر آن اثر می‌گذارد. به این شکل که فرش ماشینی که از نخ با کیفیت بافته می‌شود طول عمر بیشتری خواهد داشت. نحوه نگهداری از فرش نیز می‌تواند بر طول عمر فرش اضافه کند. فرش ماشینی طول عمر مفیدی برابر با 10 سال دارد که با مراقب و استفاده درست می‌توان این مدت را افزایش داد و سال‌های بیشتری از فرش استفاده کرد.

فرق بین فرش دستباف و فرش ماشینی چیست؟

فرش به شکل دستباف و ماشینی بافته می‌شود. فرق بین فرش دستباف و فرش ماشینی در بسیاری نکات نهفته است. اولین نکته این است که فرش ماشینی توسط دستگاه فرش بافی با سرعت بالا بافته می‌شود و این ویژگی تعداد این نوع فرش را در بازار افزایش می‌دهد. در نتیجه، هزینه آن کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین، یکی از تفاوت‌ها، قیمت این دو محصول است. تفاوت دیگر در جنس نخ استفاده شده در بافت هر کدام است.
در بافت فرش دستباف از الیاف طبیعی که از پشم بز و گوسفند تهیه می‌شود استفاده می‌کنند. درحالی‌که، در بافت فرش ماشینی معمولا نخ مصنوعی مانند پلی استر، اکریلیک، بی سی اف  که در آزمایشگاه تولید می‌شود را به کار می‌برند. دیگر تفاوت این دو در تنوع فرش ماشینی است که در تعداد شانه و تراکم متفاوت بافته می‌شود که می‌توانید فرش‌هایی با تعداد شانه کمتر که قیمت کمتری دارد را در مکان‌های پرتردد و فرشی چون 1200 شانه را در پذیرایی پهن کنید. 

مراحل تولید فرش ماشینی

دانستن اطلاعات درمورد فرش ماشینی به شما در شناخت بیشتر این نوع فرش کمک می‌کند. با آگاهی از مراحل تولید فرش ماشینی می‌توانید اطلاعات جامعی در زمینه فرش کسب کنید که هنگام خرید می‌تواند به کمک شما بیاید و بتوانید فرش مورد نظرتان را انتخاب کنید. مراحل تولید فرش ماشینی شامل موارد زیر است:

• تهیه مواد اولیه: در بافت فرش ابتدا به الیافی احتیاج است که بتوان فرش را تولید کرد. فرش شامل تار، پود و نخ خاب است که هر کدام از آن‌ها ممکن است از الیاف مختلفی تهیه شده باشند. چله پیچی، کپس پیچی و تابندگی قبل از استافده از الیاف رخ می‌دهد.
• بافندگی: این مرحله که کیفیت و ساختار فرش را مشخص می‌کند، مهم‌ترین مرحله در تولید فرش ماشینی به حساب می‌آید که شامل چند مرحله است. آماده‌ کردن ماشین بافندگی، طراحی سربندی و چله، طراحی نخ‌ خاب، روش بافندگی و برش فرش است.
• بررسی کیفیت فرش خام: اگرچه ماشین‌ها طبق برنامه‌ای که دارند، شروع به بافت فرش می‌کنند. اما، در این مرحله، فرش تولید شده باید تحت نظر نیروی کنترل کیفی بررسی شود.
• تکمیل فرش: در این مرحله فرش آهار زده می‌شود تا شل بودن نخ خاب و بیرون زدن از فرش کنترل شود، نخ خاب مرده و شناور حذف شود، ناهمواری سطح فرش از بین برود و کناره‌های فرش شکلی زیبا به خود بگیرد.
• کنترل کیفی فرش تکمیل شده: بررسی نقاط مختلف فرش که از چشم رفوگر بازنمانده باشد.
• درجه‌بندی فرش
• بسته‌بندی
• انبار کردن فرش‌های تولید شده

مزایا و معایب فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی شامل مزایا و معایبی است که آگاهی از آن‌ها به شما کمک می‌کند هنگام خرید، بتوانید آگاهانه انتخاب کنید. به این طریق می‌توانید فرش مناسبی را برای پوشش کف خانه خود تهیه کنید.

مزایای فرش ماشینی

فرش ماشینی به عناون یک کفپوش زیبا، در کنار فرش دستباف توانسته است محصولی طیبا و با کیفیت باشد که شامل مزایای زیر است:

• فرش اکریلیک بیشترین دوام را در بین انواع فرش ماشینی دارد.
• میزان انعطاف پذیری فرش ماشینی بسیار خوب است.
• فرش ماشینی را می‌توان هم به شکل سنتی و هم به فرم مدرن ساخت
• فرش ماشینی قابلیت اجرای طرح‌های مختلف را دارد
• تولید فرش ماشینی سود زیادی دارد
• با تحویل فرش ماشینی به قالیشویی می‌توانید فرش را به درستی بشویید تا طول عمر آن کاهش پیدا نکند

معایب فرش ماشینی

در کنار مزایایی که فرش ماشینی به همراه دارد، معایبی نیز دارد که شامل موارد زیر است:

• دوام فرش ماشینی کمتر از فرش دستباف است
• فرش ماشینی دورنمای خوبی دارد. اما، از نزدیک جلوه‌ای که نشان می‌دهد را ندارد
• فرش ماشینی با الیاف مصنوعی بافته می‌شود و این باعث می‌شود فرش در برابر گرما و سرما عایق نباشد
• پرز فرش ماشینی ممکن است آلرژی ایجاد کند
• جذابیت فرش ماشینی به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند

نکات نگهداری از فرش ماشینی

برای اینکه بتوانید طول عمر فرش را افزایش بدهید تا از آن در مدت زمانی طولانی‌تر استفاده کنید، باید به نکات نگهداری فرش ماشینی واقف باشید. برای نکهداری بهتر فرش ماشینی کافی است نکات زیر را مورد نظر قرار دهید:

• رطوبت شالوده فرش را از هم می‌پاشد. به همین جهت، بهتر است محیطی فراهم کنید که فرش شما از رطوبت دور بماند.
• اگر مایعی روی فرش ریخت، حتما آن را از روی فرش پاک کنید تا لکه‌ای روی فرش ایجاد نشود.
• از قرار دادن فرش در کنار منابع گرمایی جلوگیری کنید.
• سعی کنید وسایل سنگین را روی فرش قرار ندهید.
• فرش را هفتگی یا در زمان کمتر جارو کنید تا گرد و غبار احتمالی از روی آن پاک شود.
• فرش خود را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار ندهید.
• سعی کنید فرش را به حای تا کردن رول کنید.

جمع بندی مطالب

فرش ماشینی چیست و چه تفاوتی با فرش دستباف دارد که این تفاوت باعث به وجود آمدن فرش ماشینی شده است؟ فرش دستباف یکی از هنرهای با قدمت و اصیل ایرانی است که توسط دستان هنرمند فرش بافان بافته می‌شود و کاری زمان بر است. به همین جهت ترکیب کار دست و مدت زمان تولید آن باعث شده این صنایع دستی قیمت بالایی داشته باشد و بسیاری از افراد جامعه توانایی خرید آن را نداشته باشند.
به همین جهت، بعد از اینکه انسان توانایی تهیه الیاف و کار ریسندگی، بافندگی و نساجی را فرا گرفت، شروع به تولید فرش‌هایی به کمک ماشین کرد تا به روند کار سرعت ببخشد و بتواند در کمترین زمان چندین تختخ فرش را تولید کند. به این شکل قیمت فرش ماشینی بسیار پایین بوده و همه اقشار جامعه توانایی تهیه آن را دارند. فرش ماشینی در طرح‌های مختلف و با الیاف متنوعی بافته می‌شود و دو شاخصه تراکم و شانه از مهم‌ترین ویژگی‌های آن هستند. برای خرید مستقیم فرش از کارخانه کاشان می‌توانید به این شرکت مراجعه کنید و به شکل حضوری فرش‌ها را ببینید و فرش مناسب با نیاز خود را خریداری کنید.

سؤالات متداول

منظور از فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی فرشی است که به کمک دستگاه‌های فرش بافی و از الیاف مصنوعی بافته می‌شود و قیمت ارزان‌تری نسبت به فرش دستباف دارد.

چه طرح و مدل‌هایی در فرش ماشینی وجود دارند؟

طرح آثار باستانی و ابنیه اسلامی، طرح شاه عباسی، بته جقه، اقتباسی، اسلیمی، طرح افشان، واگیره‌ای یا بندی، درختی، ترکمن، شکارگاه، گل فرنگ، گلدانی، قابی یا خشتی، طرح گلدانی، ماهی درهم، محرابی، محرمات، هندسی، ایلی و عشایری، تلفیقی

بهترین فرش ماشینی را از کجا بخریم؟

برای خرید بهترین فرش ماشینی بهتر است به فرش لوزان مراجعه کنید و از محصولات با کیفیت این مجموعه بهره ببرید.