فرش ماشینی چیست؟ همه اطلاعاتی که باید بدانید!

فرش ماشینی چیست؟ مدتی پیش اکثر فرش‌ها با دست بافته می‌شدند که از ارزش بالایی برخوردار، و زمان زیادی را از بافنده فرش می‌گرفتند. اما با ورود به عصر تکنولوژی و پیدایش ماشین آلات صنعتی، فرش‌ها بدون دخالت دست و در سریع‌ترین زمان ممکن به بافت می‌رسند. به فرش‌هایی که در کارخانه‌های فرش بافی و با ماشین آلات صنعتی بافته می‌شوند، فرش ماشینی می‌گویند.

با رشد صنعت نساجی و ورود نخ‌های مصنوعی متنوع به بازار، همراه با پیشرفت چشمگیر دستگاه‌های بافت، فرش ماشینی جای خود را در خانه‌های بیشتر خانواده‌ها پیدا کرد. امروزه به دلیل تنوع بالای فرش‌ها در تعداد شانه و تراکم، هر فرد می‌تواند متناسب با بودجه خود حرید کند و فضای منزلش را با فرش زیباتر کند. چرا که فرش یکی از المان‌های مهم در دکوراسیون داخلی خانه است و می‌تواند جلوه‌ای خاص به خانه ببخشد. خرید فرش جهیزیه کمی خاص تر است و نیاز به اطلاعات بیشتری دارد، پس به شما پیشنهاد می‌کنم مقاله بهترین فرش برای جهیزیه از فرش لوزان را نیز بخوانید.

فرش ماشینی به چه فرشی گفته می‌شود و چه ویژگی‌هایی دارد؟

فرش در ابتدا به شکل دستی و با استفاده از الیاف طبیعی بافته می‌شد. الیاف طبیعی استفاده شده در فرش‌ها نیز معمولا از پشم بز و پشم گوسفندان تهیه و با استفاده از رنگ‌های طبیعی رنگرزی می‌شد.
یکی از نقص‌های فرش دستباف در قیمت بالای آن بود که باعث می‌شد در گذشته تنها اشراف بتوانند از آن استفاده کنند و مابقی افراد جامعه از زیلو، جاجیم یا گلیم استفاده کنند. با گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی، فرش‌های ماشینی روی کار آمدند. در این نوع فرش‌ها، برخلاف فرش دستباف که توسط بافنده و به‌صورت دستی گره زده می‌شود، تمام مراحل بافت توسط ماشین انجام می‌گیرد. همچنین تنوع در طرح، بهای ارزان‌تر و سرعت بافت بالای آنها باعث شد طرفدران زیادی پیدا کنند. به این طریق همه اقشار جامعه توانایی خرید فرش را پیدا کردند. امروزه شرکت‌های معتبر و بزرگی فرش‌های ماشینی با تعداد شانه و تراکم مختلف تولید می‌کنند.

مهم‌ترین ویژگی‌های فرش ماشینی عبارتند از:

• تولیدشده با دستگاه‌های بافندگی صنعتی

• تنوع بالا در طرح و رنگ

• استفاده از الیاف مختلف مثل اکریلیک، پلی‌استر، BCF و ویسکوز

• قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر نسبت به فرش دستباف

• مقاومت و دوام مناسب در برابر فشار و پاخوردن

• شست‌وشوی راحت و ماندگاری رنگ‌ها

• عرضه در ابعاد و اندازه‌های مختلف

• قابل استفاده در بخش‌های مختلف خانه

تاریخچه فرش ماشینی در ایران

در ایران، آغاز تولید فرش ماشینی به دهه ۱۳۵۰ شمسی برمی‌گردد. تاریخچه فرش کاشان نشان می‌دهد این شهر به‌سرعت به قطب اصلی صنعت تولید فرش در کشور تبدیل شد. تولیدکنندگان ایرانی با بهره‌گیری از نخ‌های باکیفیت و استفاده از طرح‌های اصیل ایرانی، توانستند فرش‌هایی زیبا و مقاوم تولید کنند. همین موضوع باعث شد فرش ماشینی ایران به‌سرعت نه تنها در بازار داخلی جایگاه ویژه‌ای پیدا کند، بلکه در عرصه صادرات نیز بدرخشد. امروزه فرش ماشینی با تنوع گسترده در طرح، رنگ و کیفیت، یکی از المان‌های مهم دکوراسیون داخلی است و جایگاه ویژه‌ای در میان خانواده‌ها دارد.

مقاله مرتبط: تاریخچه فرش ایرانی

منظور از شانه و تراکم در فرش ماشینی چیست؟

یکی از مهم‌ترین عواملی که هنگام خرید فرش ماشینی باید به آن توجه کرد، شانه و تراکم فرش است؛ چرا که این دو ویژگی، نقش مستقیمی در ظاهر، کیفیت و دوام فرش ایفا می‌کنند.

• شانه فرش

به تعداد گره‌هایی که در یک متر از عرض فرش بافته می‌شود، شانه فرش می‌گویند.
برای مثال، وقتی گفته می‌شود فرش 700 شانه، یعنی در هر متر عرض فرش، 700 گره وجود دارد. افزایش تعداد شانه باعث می‌شود طرح و نقشه فرش ظریف‌تر، ریزبافت‌تر و شبیه‌تر به فرش دستباف دیده شود.

• تراکم فرش

تراکم به تعداد گره‌ها در طول یک متر از فرش گفته می‌شود.
برای نمونه، یک فرش 700 شانه با تراکم 2100 بدین معناست که در هر متر طول فرش، 2100 گره بافته شده است. هرچه تراکم بیشتر باشد، فرش سنگین‌تر و بادوام‌تر خواهد بود.

در مجموع، شانه بالا ظرافت و زیبایی فرش را افزایش می‌دهد و تراکم بالا به استحکام و طول عمر آن کمک می‌کند. خوب است قبل از اینکه فکر کنید فرش چند شانه خوب است، کاربرد و استفاده مدنظر از فضا را در نظر بگیرید.

مدل‌های مختلف طرح و رنگ فرش ماشینی چیست؟

فرش به عنوان هنری اصیل، با طرح و نقشه‌های خاصی بافته می‌شود که هر کدام متعلق به دوره‌ای از تاریخ یا شهر و منطقه‌ای خاص در ایران هستند. در این میان برخی از نقشه‌ها نیز با الهام از طرح و نقشه کشورهای همسایه همچون افغانستان، ترکمنستان و مانند آن بافته می‌شوند. برخی از مهم‌ترین انواع طرح فرش شامل موارد زیر هستند.

1. طرح آثار باستانی و ابنیه اسلامی
2. طرح شاه عباسی
3. طرح بته جقه ای
4. طرح اقتباسی
5. طرح های اسلیمی
6. طرح های افشان
7. طرح واگیره ای یا بندی
8. طرح درختی
9. طرح ترکمن
10. طرح شکارگاه
11. طرح گل فرنگ
12. طرح قابی یا خشتی
13. طرح گلدانی
14. طرح ماهی درهم
15. طرح محرابی
16. طرح محرمات
17. طرح هندسی
18. طرح ایلی و عشایری
19. طرح تلفیقی

انواع جنس نخ فرش ماشینی

در بافت فرش‌ها از سه نوع نخ استفاده می‌شود:

1. نخ تار یا چله
2. نخ پود
3. نخ خاب یا پرز

نخ‌های تار و پود معمولا از جنس پنبه، پلی‌استر یاجوت انتخاب می‌شوند و نقش اصلی آن‌ها ایجاد استحکام و پایه فرش است. مهم‌ترین تفاوت فرش‌ دستباف و ماشینی که مستقیما روی ظاهر و کیفیت فرش تاثیر می‌گذارد، نوع نخ پرزی است که در بافت استفاده می‌شود.

نخ پرز فرش می‌تواند از جنس‌های مختلف باشد:

• نخ پشمی: طبیعی، نرم و بادوام؛ بهترین گزینه برای فرش‌های لوکس و با کیفیت بالا.

• نخ اکریلیک: شباهت زیاد به پشم، با پاخور عالی و دوام مناسب؛ این نخ در فرش‌های با کیفیت متوسط تا بالا استفاده می‌شود و محبوبیت زیادی در بازار دارد.

• نخ BCF (بی سی اف): مقاوم در برابر رطوبت و لکه، نگهداری آسان و قیمت مناسب.

• نخ پلی‌پروپیلن: مقاوم و بادوام، وزن سبک و قیمت مناسب.

• نخ ویسکوز (ابریشم مصنوعی): براق، نرم و لطیف با رنگ‌های درخشان و کمترین پرزدهی؛ محبوب در بین فرش‌های تزئینی.

• نخ نایلون: مقاوم و بادوام، ولی کمتر در فرش‌های ماشینی رایج است.

• نخ پلی استر: مقاوم در برابر شستشو و نور آفتاب، بدون ایجاد حساسیت ب وزن سبک.

وزن فرش ماشینی باید چقدر باشد؟

مطلب مرتبط: فرش ضخیم

طول عمر فرش ماشینی چقدر است؟

با توجه به جایگاهی که فرش به کار برده می‌شود، ممکن است کاربری آن نیز دستخوش تغییراتی شود. به‌طور مثال، فرشی که در محلی پر رفت و آمد پهن می‌شود، نسبت به فرش پذیرایی پاخور بیشتری دارد. بنابراین، احتمال پوسیدگی یا از بین رفتن این فرش بیشتر است. اما، در کنار این موضوع باید گفت که در واقع عمر فرش ماشینی به میزان تراکم فرش و الیاف استفاده شده در آن وابسته است.
هرچه میزان تراکم فرش بیشتر باشد، امکان نفوذ گرد و غبار کمتر است و فرش دیرتر از بین می‌رود. به علاوه، جنس فرش ماشینی نیز بر طول عمر آن اثر می‌گذارد. به این شکل که فرش ماشینی که از نخ با کیفیت بافته می‌شود طول عمر بیشتری خواهد داشت. نحوه نگهداری از فرش نیز می‌تواند بر طول عمر فرش اضافه کند. فرش ماشینی طول عمر مفیدی برابر با 10 سال دارد که با مراقب و استفاده درست می‌توان این مدت را افزایش داد و سال‌های بیشتری از فرش استفاده کرد.

فرق بین فرش دستباف و فرش ماشینی چیست؟

فرش به شکل دستباف و ماشینی بافته می‌شود. فرق بین فرش دستباف و فرش ماشینی در بسیاری نکات نهفته است. اولین نکته این است که فرش ماشینی توسط دستگاه فرش بافی با سرعت بالا بافته می‌شود و این ویژگی تعداد این نوع فرش را در بازار افزایش می‌دهد. در نتیجه، هزینه آن کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین، یکی از تفاوت‌ها، قیمت این دو محصول است. تفاوت دیگر در جنس نخ استفاده شده در بافت هر کدام است.
در بافت فرش دستباف از الیاف طبیعی که از پشم بز و گوسفند تهیه می‌شود استفاده می‌کنند. درحالی‌که، در بافت فرش ماشینی معمولا نخ مصنوعی مانند پلی استر، اکریلیک، بی سی اف  که در آزمایشگاه تولید می‌شود را به کار می‌برند. دیگر تفاوت این دو در تنوع فرش ماشینی است که در تعداد شانه و تراکم متفاوت بافته می‌شود که می‌توانید فرش‌هایی با تعداد شانه کمتر که قیمت کمتری دارد را در مکان‌های پرتردد و فرشی چون 1200 شانه را در پذیرایی پهن کنید. شما می‌توانید برای مطالعه کامل تفاوت فرش دستباف و ماشینی به مقاله جامعی که در این خصوص نوشته‌ایم مراجعه کنید.

مقاله مرتبط: فرش دستباف چیست؟ 

مراحل تولید فرش ماشینی

دانستن اطلاعات درمورد فرش ماشینی به شما در شناخت بیشتر این نوع فرش کمک می‌کند. با آگاهی از مراحل تولید فرش ماشینی می‌توانید اطلاعات جامعی در زمینه فرش کسب کنید که هنگام خرید می‌تواند به کمک شما بیاید و بتوانید فرش مورد نظرتان را انتخاب کنید. مراحل تولید فرش ماشینی شامل موارد زیر است:

• تهیه مواد اولیه: در بافت فرش ابتدا به الیافی احتیاج است که بتوان فرش را تولید کرد. فرش شامل تار، پود و نخ خاب است که هر کدام از آن‌ها ممکن است از الیاف مختلفی تهیه شده باشند. چله پیچی، کپس پیچی و تابندگی قبل از استافده از الیاف رخ می‌دهد.
• بافندگی: این مرحله که کیفیت و ساختار فرش را مشخص می‌کند، مهم‌ترین مرحله در تولید فرش ماشینی به حساب می‌آید که شامل چند مرحله است. آماده‌ کردن ماشین بافندگی، طراحی سربندی و چله، طراحی نخ‌ خاب، روش بافندگی و برش فرش است.
• بررسی کیفیت فرش خام: اگرچه ماشین‌ها طبق برنامه‌ای که دارند، شروع به بافت فرش می‌کنند. اما، در این مرحله، فرش تولید شده باید تحت نظر نیروی کنترل کیفی بررسی شود.
• تکمیل فرش: در این مرحله فرش آهار زده می‌شود تا شل بودن نخ خاب و بیرون زدن از فرش کنترل شود، نخ خاب مرده و شناور حذف شود، ناهمواری سطح فرش از بین برود و کناره‌های فرش شکلی زیبا به خود بگیرد.
• کنترل کیفی فرش تکمیل شده: بررسی نقاط مختلف فرش که از چشم رفوگر بازنمانده باشد.
• درجه‌بندی فرش
• بسته‌بندی
• انبار کردن فرش‌های تولید شده

مزایا و معایب فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی شامل مزایا و معایبی است که آگاهی از آن‌ها به شما کمک می‌کند هنگام خرید، بتوانید آگاهانه انتخاب کنید. به این طریق می‌توانید فرش مناسبی را برای پوشش کف خانه خود تهیه کنید.

مزایای فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی به عناون یک کفپوش زیبا، در کنار فرش دستباف توانسته است محصولی طیبا و با کیفیت باشد که شامل مزایای زیر است:

• فرش اکریلیک بیشترین دوام را در بین انواع فرش ماشینی دارد.
• میزان انعطاف پذیری فرش ماشینی بسیار خوب است.
• فرش ماشینی را می‌توان هم به شکل سنتی و هم به فرم مدرن ساخت
• فرش ماشینی قابلیت اجرای طرح‌های مختلف را دارد
• تولید فرش ماشینی سود زیادی دارد
• با تحویل فرش ماشینی به قالیشویی می‌توانید فرش را به درستی بشویید تا طول عمر آن کاهش پیدا نکند.

معایب فرش ماشینی چیست؟

در کنار مزایایی که فرش ماشینی به همراه دارد، معایبی نیز دارد که شامل موارد زیر است:

• دوام فرش ماشینی کمتر از فرش دستباف است
• فرش ماشینی دورنمای خوبی دارد. اما، از نزدیک جلوه‌ای که نشان می‌دهد را ندارد
• فرش ماشینی با الیاف مصنوعی بافته می‌شود و این باعث می‌شود فرش در برابر گرما و سرما عایق نباشد
• پرز فرش ماشینی ممکن است آلرژی ایجاد کند
• جذابیت فرش ماشینی به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند

نکات نگهداری از فرش ماشینی

برای اینکه بتوانید طول عمر فرش را افزایش بدهید تا از آن در مدت زمانی طولانی‌تر استفاده کنید، باید به نکات نگهداری فرش ماشینی واقف باشید. برای نکهداری بهتر فرش ماشینی کافی است نکات زیر را مورد نظر قرار دهید:

• رطوبت شالوده فرش را از هم می‌پاشد. به همین جهت، بهتر است محیطی فراهم کنید که فرش شما از رطوبت دور بماند.
• اگر مایعی روی فرش ریخت، حتما آن را از روی فرش پاک کنید تا لکه‌ای روی فرش ایجاد نشود.
• از قرار دادن فرش در کنار منابع گرمایی جلوگیری کنید.
• سعی کنید وسایل سنگین را روی فرش قرار ندهید.
• فرش را هفتگی یا در زمان کمتر جارو کنید تا گرد و غبار احتمالی از روی آن پاک شود.
• فرش خود را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار ندهید.
• سعی کنید فرش را به حای تا کردن رول کنید.

جمع بندی مطالب

فرش ماشینی چیست و چه تفاوتی با فرش دستباف دارد که این تفاوت باعث به وجود آمدن فرش ماشینی شده است؟ فرش دستباف یکی از هنرهای با قدمت و اصیل ایرانی است که توسط دستان هنرمند فرش بافان بافته می‌شود و کاری زمان بر است. به همین جهت ترکیب کار دست و مدت زمان تولید آن باعث شده این صنایع دستی قیمت بالایی داشته باشد و بسیاری از افراد جامعه توانایی خرید آن را نداشته باشند.
به همین جهت، بعد از اینکه انسان توانایی تهیه الیاف و کار ریسندگی، بافندگی و نساجی را فرا گرفت، شروع به تولید فرش‌هایی به کمک ماشین کرد تا به روند کار سرعت ببخشد و بتواند در کمترین زمان چندین تخته فرش را تولید کند. به این شکل قیمت فرش ماشینی بسیار پایین بوده و همه اقشار جامعه توانایی تهیه آن را دارند. فرش ماشینی در طرح‌های مختلف و با الیاف متنوعی بافته می‌شود و دو شاخصه تراکم و شانه از مهم‌ترین ویژگی‌های آن هستند. برای خرید مستقیم فرش از کارخانه کاشان می‌توانید به این شرکت مراجعه کنید و به شکل حضوری فرش‌ها را ببینید و فرش مناسب با نیاز خود را خریداری کنید. برای خواندن اطلاعات تکمیلی نیز می‌توانید مقاله راهنمای خرید فرش را مطالعه کنید.

سؤالات متداول

فرش ماشینی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

فرش ماشینی نوعی فرش بافته‌شده با دستگاه‌های صنعتی است که تنوع طرح و رنگ، قیمت مناسب و تولید سریع دارد.

مزایا و کاربرد‌های فرش ماشینی چیست؟

فرش ماشینی قیمت مناسب، طرح‌های متنوع، شستشوی آسان و دوام خوبی دارد و برای اکثر خانه‌ها کاربردی است.

فرش ماشینی برای کدام بخش‌های خانه مناسب است؟

فرش ماشینی به دلیل تنوع در طرح و اندازه برای پذیرایی، اتاق خواب، آشپزخانه و حتی راهروها انتخاب مناسبی است.

تفاوت فرش ماشینی باکیفیت و با فرش ماشینی بی کیفیت در چیست؟

فرش‌های باکیفیت تراکم و شانه بالاتر، وضوح طرح بهتر و دوام بیشتری دارند، درحالی‌که فرش‌های ارزان‌تر سبک‌تر و کم‌دوام‌ترند.